EP31: Home Theater Acoustics
วันนี้จะมาทำความเข้าใจและเจาะลึกในรายละเอียด ในการออกแบบสร้างห้อง Home Theaters ที่ถูกต้องว่าเราต้องให้ความสำคัญในเรื่องใดบ้าง หลายๆเรื่องบางคนยังเข้าใจผิดหรือไม่ครบถ้วน ตัวอย่างเช่นบางคนมีความเข้าใจที่ว่า ในเมื่อฉันมีเครื่องเสียงหรืออุปกรณ์ที่ดีและมีราคาแพงแล้ว ไม่ว่าจะเป็น Processor, Power Amplifier หรือลำโพงคุณภาพสูง คงไม่มีความจำเป็นที่จะต้องไปสนใจปรับปรุงแก้ไขสภาพ Acoustics ในห้องใดๆอีก ซึ่งนั่นเป็นความเข้าใจที่ผิดพลาด เพราะยิ่งระบบเสียงในห้องที่คุณใช้มีคุณภาพและประสิทธิภาพสูงเท่าไร รายละเอียดของเสียงเล็กน้อยๆที่เครื่องเสียงนั้นๆสามารถสร้างมาได้ ก็จะถูกกลบจากสภาพห้องที่แย่หรืออาจกล่าวว่าคุณจะได้ยินเสียงของห้องคุณแทนเสียงจากชุดเครื่องเสียงของคุณ และคนส่วนใหญ่ยังมีความเข้าใจเช่นนั้น เพราะคุณไม่สามารถแก้ไขสภาพ acoustics ของห้องได้จากอุปกรณ์เหล่านั้น ถึงแม้ว่าในปัจจุบัน technology การแก้สภาพ acoustic จาก Software ของผู้ผลิตยี่ห้อต่างๆได้พัฒนาไปอย่างมาก แต่การแก้ปัญหาที่แหล่งต้นกำเนิดปัญหาย่อมจะทำให้เราได้คุณภาพของเสียงที่ดีกว่าแน่นอน
ในการออกแบบ Home Theaters Acoustics อันดับแรกของกล่าวถึงค่า Reverberation Time ซึ่งเป็นค่าพื้นฐานเบื้องต้นก่อนคำนวณออกแบบห้องใดห้องหนึ่ง โดยเฉพาะค่าการดูดซับเสียงของห้องนั้นๆ RT60 จะเป็นเกณฑ์กำหนดที่ดี ซึ่ง RT60 คือค่าจำนวนวินาทีที่ระดับความดังเสียงตั้งแต่เริ่มจนสลายลดลง 60 decibels ซึ่งค่าเหล่านี้สามารถช่วยบอกได้ว่าสภาพห้องขณะนั้นมีสภาความก้องหรือซับเสียงอยู่ที่ระดับใด (หลายๆครั้งเพื่อความสะดวก เราอาจใช้ค่า T30 หรือ T20 เป็นตัวประเมินสภาพแทน)
โดยของยกอย่างจริงที่ได้ จากการวัดค่า RT60ในห้องที่มีขนาด 4.8x5.5x3.4 เมตร เมื่อเริ่มต้นครั้งแรกเราติดตั้ง แผ่น Absorbers ที่มีปริมาณ 0.5 ตารางเมตร แล้ววัดค่า RT60 เราจะได้ค่าอยู่ที่ 2.5s ซึ่งบ่งบอกได้ว่าสภาพห้องขณะนั้นมีการสะท้อนของห้องค่อนข้างมากไม่เหมาะสมในการใช้งาน และเมื่อเราเพิ่มปริมาณ Absorbers ขึ้นเป็น 2 เท่าแล้วทำการวัดซ้ำ ค่า RT60 ที่ได้จะลดลงเหลือ 2.2s ซึ่งก็ยังคงสูงมากและเป็นสภาพ Acoustics ที่ไม่ดี ซึ่งห้องที่มีค่า RT60 ระดับสูงเช่นนี้จะอยากต่อการแยกแยะ เข้าใจเสียงจากแหล่งกำเนิด และเมื่อเราเพิ่มปริมาณ Absorbers เข้าไปอีกเป็นจำนวน 2.8 ตารางเมตร ค่า RT60 ลดลงเหลืออยู่ที่ 1.77s ซึ่งเป็นค่าที่พอเหมาะสำหรับห้องอเนกประสงค์โดยทั่วไป หรือห้อง Concert ใหญ่ๆ และเมื่อเราทำการเพิ่ม Absorbers เข้าไปอีกเท่าตัว ปรากฎว่าคราวนี้ค่า RT60 ลดลงเหลืออยู่ที่ 1.3s ซึ่งเป็นค่าที่เหมาะสำหรับโรงหนังในเชิงพาณิชย์ทั่วไป แต่หากเป็นห้องเรียนหรือสถานศึกษาค่า RT60 ที่ต่ำกว่านี้ย่อมส่งผลที่ดีในการรับได้ชัดเจน และเข้าใจในสิ่งที่พูดบรรยายได้ชัดเจนยิ่งขึ้น
ค่า RT60 ดังกล่าวเป็นเพียงตัวเลขเกณฑ์แนะนำโดยกว้างๆ หากเมื่อเรานำมาใช้ในการออกแบบ Home Theaters เราต้องเจาะลึกลงไปในแต่ละช่วงความถี่อีกด้วย เราไม่ควรหรือไม่สามารถที่จะใช้ค่ารวมๆในการออกแบบห้องที่ดีได้ เพราะช่วงความถี่ในการชมภาพยนต์ที่บันทึกมามีความกว้างมาก อาจเริ่มตั้งแต่ความถี่ต่ำที่ 18Hz จนสูงถึง 16KHz หรืออาจสูงถึง 20KHz
แต่นั่นไม่ได้หมายความว่าหากเราต้องการสร้างHome Theaters ที่ดีๆสักห้องเราก็เพิ่มปริมาณ Absorbers เข้าไปมากๆ ซึ่งนั่นเป็นความเข้าใจผิดอย่างมาก ทั้งนี้เพราะสิ่งที่เราต้องการคือความสม่ำเสมอของความถี่ย่านต่างใกล้เคียงกันตลอดช่วงถี่ตั้ง 20Hz ถึง 20KHz เพราะอุปกรณ์ประเภท Absorbers Panels จะมีค่าความสามารถในการดูดซับเสียงในบางช่วงความถี่ (ส่วนมากจะเป็นช่วงความถี่กลางและสูง) ดังนั้นเมื่อเราติดตั้ง Absorber Panels เข้าไปจำนวนมาก ความถี่กลางและสูงจะถูกดูดซับจนหมด ขณะที่ช่วงความกลางล่างและความต่ำยังตกค้างเป็นปัญหา ซึ่งนั่นกลับยิ่งจะทำให้สภาพ Acoustics ห้องนั้นกลับแย่ลงกว่าเดิมด้วยซ้ำ
ดังนั้นการกำหนดจำนวนหรือปริมาณที่เหมาะสมจากการคำนวณที่ดีจึงเป็นสิ่งจำเป็น และแม้กระทั่งว่าชนิดของเฟอร์นิเจอร์ เก้าอี้ โต๊ะหรือจำนวนคนที่ใช้ห้องนี้ ล้วนส่งผลกระทบต่อการออกแบบที่ดีทั้งสิ้น เพราะทั้งเก้าอี้หรือคนในห้องล้วนมีส่วนการดูดซับเสียงช่วงความถี่เสียงกลาง และความถี่สูงทั้งสิ้นไม่มีอุปกรณ์ใดๆโดยทั่วไปจะมีความสามารถในการซับเสียงช่วงความถี่ต่ำได้ แต่ปัจจุบันมีวัสดุซับเสียงบางประเภทที่มีค่าความหนาแน่นมากกว่าโฟมซับเสียงประเภท Fiberglass หรือ Rockwool ซึ่งการที่มีความหนาแน่นสูงนี้เองจึงเกิดการสะท้อนกลับของความถึ่กลางและสูงที่มีความยาวคลื่นสั้นและพลังงานต่ำ แต่ความถี่ต่ำแต่ยังคงดูดซับ ซึ่งจะส่งผลดีอย่างมากในการสมดุลย์ความถี่ต่างๆได้ดียิ่งขึ้นกว่าวัสดุชนิดเดิมๆ อีกทั้งยังปลอดภัยต่อสุขภาพไม่มีสารตกค้างฟุ้งกระจายซึ่งนั่นย่อมเป็นอันตรายต่อสุขภาพอย่างยิ่ง และอายุการใช้งานที่ยาวนานไม่เปื่อยยุ่ยเหมือนฟองน้ำโดยทั่วไป
โดยสรุปการออกแบบ Home Theater Acoustics ที่ดีจะต้องพิจารณาในหลายๆมิติ ไม่มีสูตรสำเร็จโดยเฉพาะ การออกแบบห้องที่ดีจึงขึ้นกับประสบการณ์และสามารถในการวิเคราะห์ปัญหาและสภาพจริงของห้องนั้นๆ
ปล: ท่านที่มีคำถามหรือปัญหาเกี่ยวกับห้องดูหนัง,ห้องฟังเพลง สอบถามหรือโทรมาปรึกษาพูดคุยกันได้นะครับ: 081-869-8200
